PSYCHOLOG: Fala w szkole

Czym spowodowana jest fala w szkole?

Działalność szkoły ściśle powiązana jest z otoczeniem, w którym funkcjonuje. Otoczenie to generuje zwyczaje, symptomy zachowań przenoszone w mury szkolne. Zasady i normy obowiązujące w szkole przyzwalają w mniejszym bądź większym stopniu na rozwój i rozpowszechnianie danych zachowań. Grupa rówieśnicza zarówno ta w szkole jak i ta z podstawowych środowisk, z których pochodzą uczniowie ma duży wpływ na wyzwalanie i podtrzymywanie agresji. Od rówieśników szybko można nauczyć się zachowań pożądanych przez daną grupę. Tak też uczeń z większym prawdopodobieństwem nie będzie negował zachowań przemocowych jeśli zauważy, iż koledzy stosujący przemoc nie spotykają się z konsekwencjami a wręcz przeciwnie mają z tego korzyść np: zyskują na popularności, wzmacniając swoją pozycję w grupie. Obserwacja ta sprzyja mimowolnemu powielaniu i naśladowaniu zachowań przemocowych. Sprzyja stopniowemu nieuwrażliwianiu się. Wpływa często na przyzwolenie wobec aktów przemocy pozwalającym niejednokrotnie zaspokoić potrzebę zaistnienia w klasie. Tak też przemoc może zostać potraktowana jako zjawisko normalnie występujące, które było jest i będzie, i  któremu wszyscy w jakiś sposób podlegają. W przypadku fali uczeń – sprawca  funkcjonujący w grupie klasowej może czuć się wzmocniony, gdyż działa w obecności innych osób. To zmniejsza poczucie winy i osobistej odpowiedzialności za los wyśmiewanego "kota". Jeśli przemoc polega na długotrwałym dokuczaniu to może w następstwie włączyć  kolejny czynnik podtrzymujący jej istnienie  a mianowicie to, iż  ofiara jest postrzegana za coraz mniej wartościową, taką która  „sama się naprasza, aby się z niej śmiać”.

Uczestnicy biorą udział w fali zazwyczaj bezrefleksyjnie co podobnie jak nie mówienie  o fali, o tym co się dzieje ma moc dla niej podtrzymującą. Uczniowie rzadko mówią dorosłym o aktach przemocy występujących w szkole. Czasem jest to wynikiem doświadczonego bagatelizowania zgłaszanych problemów - przez dorosłych ignorujących problem, dających komunikaty zwrotne typu: "nie zwracaj na to uwagi", "nie skarż". Dorośli czasem nieświadome uczą agresji przekazując  polecenia  typu: „oddaj, jak cię popychają”, „bądź twardy”. To również powoduje utrwalenie trudnego wzoru zachowań. Czynnikiem stopującym zgłaszanie problemu przemocy bywa  też obawa przed pogorszeniem relacji z grupą szkolną, pogorszenia swojej sytuacji, wstyd, poczucie winy czy po prostu nieświadomość tego, iż sytuację najzwyczajniej można zgłosić dorosłemu. Nieświadomość ta u ucznia dotyczy nie tylko sposobów radzenia sobie z falą/ aktami przemocy ale też z brakiem informacji na temat konsekwencji z tym związanych. Uczniowie często uważając dokuczanie, "kocenie" za zabawę nie zdają sobie sprawy z silnego wpływu jaki może ono wywierać na każdego z uczestników tych często bezrefleksyjnych zabaw. Rozmowy przeprowadzane z uczniami pokazują, iż często najzwyczajniej nie wiedzieli oni o tym, że robią komuś krzywdę, że robią źle bo takie zachowania mieściły się w ramach grupowej normy w, której w danym czasie funkcjonowali. Czasami z perspektywy czasu wspominając dane zdarzenia widzą, iż tak nie było im wolno, widzą rozwiązania, które można byłoby wtedy zastosować. Ta nieświadomość napędza zachowania przemocowe pozostawiając w umysłach dzieci i młodzieży ślady. U sprawców przemocy może się utrwalać sposób agresywnych zachowań, zatarciu mogą ulec granice dopuszczalnych zachowań oraz obniżać się może poczucie odpowiedzialności za swoje działania. Ofiary przemocy doświadczają poczucia zagrożenia, obniżenia samooceny i wartości siebie jako osoby. Doświadczają niejednokrotnie silnego stresu wyzwalającego objawy psychosomatyczne. Świadkowie przemocy natomiast przez długi czas mogą przechowywać we wspomnieniach sceny, w których nie mieli chęci czy odwagi zgłosić sprzeciwu – pojawiać się u nich może poczucie winy, obniżać się może poczucie sprawstwa, obawa przed brakiem kontroli nad zastanymi sytuacjami. U każdej z grup zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń lękowych w przyszłości. Wesprzeć ich mogą na bieżąco dorośli: nauczyciele, wychowawca,  kadra szkolna, rodzice oraz inni uczniowie, którzy wspólnie tworzą normy w szkole. Mogą oni wspólnie dbać o to by klasa, szkoła miała możliwości do integrowania się, zapoznania głównie podczas okresu adaptacji na początku roku szkolnego. Dorośli mogą starać się zadbać o to by uczniowie chętniej ze sobą współpracowali, by zauważali, iż taka współpraca w klasie i pomiędzy klasami jest możliwa i obustronnie korzystna. 

Czytaj dalej>>>