Wartościowe i pyszne posiłki dla rocznego dziecka. Poznaj zasady ich komponowania!

Codzienne posiłki roczniaka nie mogą więc pochodzić z „dorosłego” stołu. Jak w takim razie układać jadłospis po 1. urodzinach i jakich składników nie może w nim zabraknąć? Podpowiadamy!

Choć samodzielny, to wciąż niedorosły

Roczne dziecko to mały odkrywca, dla którego świat jest niezwykle ciekawym miejscem. Stawia pierwsze kroki, czytając książeczkę z opiekunem, sam chce przewracać kolejne strony i chętnie sprawdza, do czego służą nieznane mu przedmioty. Rodzice każdego dnia obserwują, jak ich maluch dynamicznie się rozwija. Jego dieta jest już dosyć urozmaicona, a roczniak chętnie próbuje nowych potraw. Należy jednak pamiętać, że jego brzuszek nadal jest delikatny i ma specjalne potrzeby. Chociaż rodzicom może się wydawać, że maluch jest już gotowy na przysłowiowy „kotlet schabowy”, to jednak potrawy z dorosłego stołu nie odpowiadają na wyjątkowe potrzeby dojrzewającego organizmu. Dieta dorosłych członków rodziny nie jest odpowiednia dla małego dziecka z kilku powodów. Zawiera za dużo żywności przetworzonej, soli, cukru i tłuszczów zwierzęcych[1]. Te produkty mogą nie tylko zaszkodzić dziecku. Ich podawanie we wczesnym dzieciństwie, w tym sięganie po słodkie i słone przekąski, a także gotowe dania z konserwantami, może wykształcić u malucha nieodpowiednie nawyki żywieniowe. Czy wiesz, że dziecko po 1. roku życia potrzebuje nawet do 6 razy więcej pewnych składników odżywczych niż starsi członkowie rodziny (w przeliczeniu na kilogram masy ciała)? Roczniak potrzebuje aż 6 razy więcej witaminy D i 4 razy więcej wapnia, jodu oraz żelaza, a także 3 razy więcej witamin A i C[2]. Specjaliści podkreślają, że wiele dzieci w tym wieku nie spożywa wystarczającej ilości m.in. witaminy D oraz jodu[3]. To dlatego przygotowanie jadłospisu, który dostarczy młodemu organizmowi wszystkie istotne składniki odżywcze, jest wyjątkowo ważnym, a jednocześnie wymagającym zadaniem dla rodziców.

Zasady komponowania zbilansowanej diety dla roczniaka

• Na codzienne menu roczniaka powinno składać się 4-5 różnorodnych i zbilansowanych posiłków, które dostarczają mu niezbędne witaminy i składniki mineralne.
• Szukając informacji o produktach niezbędnych w diecie dziecka, warto polegać na opiniach specjalistów. Zespół ekspertów z Instytutu Matki i Dziecka stworzył modelowy talerz żywieniowy, który wskazuje orientacyjną liczbę i wielkość porcji, z uwzględnieniem różnych produktów spożywczych, które dziecko powinno otrzymywać w ciągu dnia[4].
• Zgodnie z tymi wskazówkami maluch w wieku 1-3 lat każdego dnia powinien zjadać 5 porcji produktów zbożowych i warzyw, 4 porcje owoców, 3 porcje mleka i porcję przetworów mlecznych i od jednej do dwóch porcji mięsa, ryb, jajek oraz tłuszczów.
• Odpowiednio zbilansowane posiłki dostarczą dziecku niezbędne składniki odżywcze. Kluczowa w diecie rocznego dziecka jest m.in. witamina D, w którą bogate są np. ryby morskie (łosoś, makrela), ale także żółtko jaja. Niezwykle istotne jest również żelazo. Ten składnik znaleźć można m.in. w dobrej jakości mięsie, produktach zbożowych oraz zielonych warzywach liściastych, np. szpinaku czy jarmużu.
• W diecie malucha nie powinno zabraknąć także tłuszczów. Ich ilość powinna pokrywać ok. 35-40% całodziennego zapotrzebowania rocznego dziecka na energię, czyli więcej, niż jest potrzebne w diecie osób dorosłych[5]. Szczególnie istotne są wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują się w olejach roślinnych, np. rzepakowym i oliwie z oliwek oraz w rybach, głównie morskich.
• Menu roczniaka powinno być bogate w produkty, które są źródłem węglowodanów złożonych. To np. pełnoziarniste pieczywo, makarony czy gruboziarniste kasze (np. kasza gryczana, jęczmienna). Dostarczą one odpowiednią ilość błonnika, który reguluje pracę jelit dziecka[6]. W diecie dziecka po 1. urodzinach węglowodany powinny zaspokajać 45-65% dziennego zapotrzebowania na energię.
• Należy dbać o prawidłowe nawodnienie maluchów. U dzieci w wieku 1-3 lata zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 1250 ml na dzień[7]. W żywieniu małych dzieci polecane są: woda źródlana, naturalna woda mineralna nisko lub średnio zmineralizowana, najlepiej butelkowane z atestem.
• Kluczowy w menu dziecka po 1. urodzinach jest wapń. Jest on składnikiem niezbędnym dla prawidłowego rozwoju kości i zębów. Wczesne zaprzestanie karmienia piersią lub zbyt wczesne odstawienie mleka modyfikowanego (albo odżywczej formuły na bazie mleka) może spowodować niedobory wapnia[8]. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rekomendują, aby wyłącznym pokarmem niemowlęcia w pierwszym półroczu jego życia było mleko mamy. Karmienie piersią można i warto kontynuować – również po 1. roku życia dziecka[9].
• Jeśli zaś kontynuowanie karmienia piersią nie jest możliwe, warto wybrać odżywczą formułę na bazie mleka dopasowaną do potrzeb roczniaka. Badania dowodzą, że dzieci po ukończeniu pierwszego roku życia, którym podawany jest tego typu produkt, otrzymują więcej składników odżywczych, w tym witaminy D, żelaza i jodu niż dzieci, które rzadziej spożywają produkty na bazie mleka stworzone z myślą o małych dzieciach[10].

 
Więcej cennych wskazówek, artykułów edukacyjnych i poradników o tym, jak odpowiednio komponować jadłospis rocznego i starszego dziecka, można znaleźć na stronie www.BebiKlub.pl. Do dyspozycji są także eksperci, którzy odpowiedzą na wszelkie pytania i wątpliwości.

[1] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_106_19.PDF

[2] W przeliczeniu na kg masy ciała, zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in., NIZP-PZH, 2020.

[3] Komentarz do artykułu: „Stosowanie mleka modyfikowanego dla młodszych dzieci”, oprac. prof. Piotr Socha, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2022/T19.

[4] Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.

[5] Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, 2020.

[6] Tamże.

[7] Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in., NIZP-PZH, 2020.

[8] Komentarz do artykułu „Stosowanie mleka modyfikowanego dla młodszych dzieci”, oprac. prof. Piotr Socha, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2022/T19.

[9] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.

[10] Komentarz do artykułu „Stosowanie mleka modyfikowanego dla młodszych dzieci”, oprac. prof. Piotr Socha, STANDARDY MEDYCZNE/PEDIATRIA, 2022/T19.