Przeciwutleniacze

Czym są  przeciwutleniacze?

    Każdy żywy organizm, zarówno roślinny jak i zwierzęcy, potrzebuje do życia tlenu. Bez niego niemożliwe jest uwalnianie energii zawartej w pokarmie, która jest niezbędna, do zachodzących w organizmie procesów życiowych. Ale z drugiej strony, tlen jest również pierwiastkiem bardzo niebezpiecznym. W zwykłych biochemicznych reakcjach, może stać się niestabilny, co grozi wystąpieniem reakcji utleniania innych cząsteczek. W wyniku takiego utleniania może dojść do uszkodzenia komórek, co bardzo często skutkuje wystąpieniem groźnych dla życia chorób np. nowotworu czy zapalenia. Zresztą tzw. „wolne rodniki” nie powstają tylko w wyniku reakcji metabolicznych - zwłaszcza w procesie spalania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, ale mogą również pochodzić z zewnątrz ze skażonego powietrza, dymu z papierosów, występują w zjonizowanym powietrzu, wysoko przetworzonej lub zepsutej żywności i w lekach.  I właśnie aby „rozbroić”  te wolne rodniki tlenowe, potrzebne są każdemu organizmowi – przeciwutleniacze. Niektóre z nich, takie jak witamina A, beta – karoten, witaminy C i E, są podstawowymi składnikami odżywczymi.

Aby organizm był zdrowy, należy zachować równowagę między ilością spożywanych przeciwutleniaczy, a narażeniem na działanie wolnych rodników.

 Wpływ przeciwutleniaczy na zdrowie

    Przeciwutleniacze mają duży wpływ na zdrowie. Z przeprowadzonych badań wynika, iż niski poziom witaminy A i E wiąże się z chorobą Alzheimera. U osób starszych mających niską zawartość witaminy C we krwi, ryzyko zachorowania na zaćmę jest jedenaście razy większe, niż u osób mających wysoki poziom tej witaminy. U chorych na raka płuc stwierdzano niski poziom witaminy A. U osób niepalących wysokie spożycie beta – karotenu w surowych warzywach i owocach, obniża ryzyko wystąpienia raka płuca.
Odpowiedni poziom witamin C i E skutecznie obniża ryzyko zachorowania na zawał serca, a wprowadzenie zwiększonej dawki beta – karotenu zmniejsza prawdopodobieństwo wylewu.
Przeciwutleniacze wzmacniają także układ odpornościowy. Regularne podawanie dzieciom witaminy A znacznie zmniejsza liczbę zachorowań na zakażenia układu oddechowego. Ponadto przeciwutleniacze zwiększają płodność i zmniejszają stan zapalny w zapaleniu stawów.

Czy brakuje mi przeciwutleniaczy?

    Organizm jest zdrowy, gdy jest zachowana równowaga pomiędzy przyjmowanymi szkodliwymi wolnymi rodnikami i działającymi ochronnie przeciwutleniaczami. Oznakami ostrzegawczymi, iż w naszym organizmie jest zbyt dużo wolnych rodników są: częste infekcje i trudności w ich zwalczaniu, skłonność do siniaków, powolne gojenie się ran, cienka skóra czy nadmiar zmarszczek. Inną przesłanką zmniejszenia ilości przeciwutleniaczy są ograniczone zdolności organizmu do „samooczyszczania” po „ataku” wolnych rodników. Jeśli po intensywnym treningu, lub po dłuższym przebywaniu w miejscu o dużym zanieczyszczeniu  (korek uliczny, zadymione pomieszczenie) organizm jest osłabiony lub obolały – jest to znak, że należy uzupełnić zapas przeciwutleniaczy.

Co najlepiej jeść?

    Głównymi substancjami o właściwościach przeciwutleniających są witaminy A, C i E, oraz znajdujący się w czerwonych, pomarańczowych i żółtych warzywach i owocach beta – karoten. Duże ilości witaminy C występują w warzywach i owocach, a witaminy E w ziarnach, orzechach, nasionach, a także w warzywach, np. w groszku, fasoli, kukurydzy i produktach pełnoziarnistych.
Dobrym sposobem zwiększenia zasobów przeciwutleniaczy jest częste jedzenie słodkich ziemniaków (wit. A, E), marchewki (wit. A, C), groszku, brokuł, bogatego w beta – karoten i witaminę C miąższu arbuza i zawierające dużo witaminy E oraz selenu i cynku pestki tego owocu.
Również związki o właściwościach przeciwutleniaczy znajdują się między innymi w jagodach, winogronach, pomidorach, musztardzie, kurkumie i miłorzębie. Ogólnie sklasyfikowane są jako związki fitochemiczne. Należą do nich: bioflawonoidy, lykopen i antocyjany.

    Uzupełnianie niedoboru przeciwutleniaczy jest bardzo ważne. Zwłaszcza istotne jest w przypadku osób w średnim lub starszym wieku, mieszkających w zanieczyszczonym mieście, lub narażonych na ciągły kontakt z wolnymi rodnikami. Najłatwiej takie braki uzupełnić poprzez zażywanie gotowych preparatów farmaceutycznych. Ale o wiele zdrowszym sposobem jest stosowanie się do kilku wskazówek:

1. Jedz dużo świeżych owoców – zwłaszcza tych w kolorze żółtym, pomarańczowym i czerwonym.
2. Jedz warzywa – w tym słodkie ziemniaki, marchew, groszek, brokuły.
3. Na przekąskę zjadaj ziarna, orzechy i nasiona (słonecznik, dynia)
4. Unikaj zadymionych pomieszczeń (dym papierosowy), miejsc o dużym zanieczyszczeniu (np. spalinami samochodowymi), smażonych potraw i bezpośredniego wystawiania się na słońce.

Źródła:

P. Holford „Smak zdrowia”

http://portalwiedzy.onet.pl/87939,,,,wolne_rodniki_dzialanie_w_organizmie,haslo.html